Xile Derzî

Beytî Azîzê

Bi dengê: Xile Derzî
Diyalekt: Soranî
442
Azîzê
Her dilêke minî malwêranê be bêre bêre
Azîzêm çawêkî lê dekirdim be mangû yekim lê deka be estêre
Delê hetîwe lawke eto nazanî
Bê kawrêkî be merê malî babî min bispêre
Hemû rojê be bênwê kawrokey were bo êre
Be baskanim lebo bigre lawêrlawêre
Belekî feqyaney ketanim degel bikewe hawêrhawêre
Bîstû dû ramûsan legerdinê rengînû xal xal bijmêre
Emin le cahîlanim debîstewe
Lebo daykû baban denûsrêtewe be xêre
Emin sedayekim degeyştê le min wabû gelêk gelêk sedayekî gewrew girane
Hêndêkan degut ewe sedaye pîrepayîzêye
و hêndêkan degut nexêr baye barane
Hêndêkan degut bûlerzeye
Hêndêkan degut acûc bacûce
Hêndêkan degut decalew ’ebdî sofyane
Hêndêkan degut nexêr hezretî mûsaye
Hemû rojê leser kêwî tûrê hezarû yek kelîmey delêtewe le xizmet bînayî çawana
Hêndêk delên nexêr ewe mensûrî helace
Kêwan dekatewe de perey dinya debêtewe textû mekane
Hêndêk delên babekey babim ewe axîruzemane
De were azîzê
Emin lebo to heldelêm be kwêstanî de ’ezîmû rengînû xal xalî
Newela lebot heldelêm bewî hacî ’ezîzî mal le girwêsê
Eger beharanî diraw hebû deybeşêwe le ’alemê
Payîzanî wê dekewt xirî dekirdewe be telîsû cewalî
Emin bexîlet bewane be hîçan bo nabem
Bexîlet bo debem be gulekî de gule mêrdan
Ege de ’ede’edî de nîweşewêda
Be rîşêkî qirjekey ’areqî leser sîngû memkî de azîze cwanê rademalî
Azîzê de were azîze cwanê
Sîng sedefê memk fincanê
Çawreşê biro qeytanê
Dayk hidûdê bab şa seywanê
Bewan estêran dekem eger heldên le teşqî de ’asmanê
Bewan herfan kem eger derdeçin le qur’anê
Bewan gewrekîjan dekem eger dêne derê lewê malê lewê xanedanê
Eger nemdenê bejnêkî barîkû zendê be bazin
Le xom heram dekem nanû awî kawle êranê
Azîzê ewe kur delê:
Kîjê emin pîr nebûm pîrit kirdim
Derdedar nebûm derdedarit dekirdim
Reng zerdû lêwbebar nebûm
Reng zerdû lêwbebarit dekirdim
Detkirdim be tozê be bananit wird dekirdim
Banan we xoyan hel nedegirtim
Girde bayekî şemal dehat lêy dedam
Le behrî mihîtî werdekirdim
Her kîjî de wan gewremalû necîbû xandanan dehatin
Le gerû maryan radebirdim
Hemû êwarew sibyanan seheryan sîngû memkî xoyan pê deşordim
Azîzê ewe kur delê serêkî min dêşî
Dilêke min malwêranê beweye be kabey şerîf kem be xalqî gewreye
Leşkirêk le min dyare leşkirêkî gewreyew gewrew ’umdeye
Ew leşkire kêye.? kê nîye?
Pênsedî turke turkemane
Pênsedî feleye felereşkeye
Pênsedî nîzamîy xaseye
Çîyan pêye malî agir
îy
Deygut eger nazanî her pêyane tope topxaneye
Tîrî ser be peykane tifengê matê karxaneye
Dedatewe beser zînwê balekan
Talan deka ewê ’êlê ’urbanê
Her ba dedatewe ser ewê malî hacî biraym axaye be hîleye
Kîj gaz deka hetîw lawke de xemî talanû malî mebe
De were da minû to lêk bihalêyn sê şewan be şewî de payîzê
Dû rojan her be rojî de beharê
Wek tûlî de nimamêw xelfî de çinarê
Wek gulî de lawlawê
Her le bo minû to gelê gelê xoştire
Le xeracatekey şarî kawle be hîleye
Azîzê de were were minû male babim
Emin le bot heldelêmewe be kwêstanî sêwesûrû genman
Be kozey de berxan
Be kosretî şalebegîyan
Be sipî sengî mukiryan
Be qendîle giçkey mame koyan
Ewe qendîlim dekut emin qendîlim
Befrî konawkon wexo heldegirim
Tepî meydan çoxem dekut emin gelêk gelêk sazgartirim
Azîzê emin le bot heldelêm be rinû rinûy de befrawan
Be kurkurî mergê eger sêzde salîw çwarde salî
Pîrepîrey lê degirnewew binawe
Lêy heldepsênin çilçiley lewê gyabendê
Dûmînetî pîre xawe
Xo min le bot heldelêm be qendîle giçkey mame koyan
Deykut heta befrî nwêm lê debarê î konim lê mawe
Le bot heldelêm be eşkewtî kerwawê
Eger serebeharan ew şwankaran her sifrew gelolyan gelal gelalyan lê dedawe
Emin le bot heldelêm be kanîley kanî kenêrê
Eger mêş’e biden xoy lê nedawe
Xo min beharim gelê pê xoşin
Leber fîtefîtî şwanan
Leber bêlebêley şaxdarî
Ewan bêryan çawyan î direwşin
Biroyan î debekulawe
Lewan bêryan yekêk becê demawe
Gomîlke gomîlkey de’areqî
Lenêwanî sîngû memkolanda radewestawe
Kîj delê eger gulêkî de gulemêrdan lêy bixiwatewe
Leboy debête sindanû jehremare
Eger hetîwe lawkêmî lê bixiwatewe
Leboy debête qendawû şekirawe
Azîzê erê de were were minû male babim
Emin le bot heldelêmewe le kwêstanî biraym celalî
Eger serebeharan ewe şwankaran weser dekewn le bo serî de kwêstanê
Emin le bot heldelêm bewî hacî mihemedî mal le estembûlê
Eger weser dekewê le bo serberî de kwêstanê
Debêtewe gewrey pênsedû bîstû dû çadrû reşmalî
Xo min le bot heldelêm bewî hemedî şêx quley
Eger leber şoxû şengyan belekî de çiftî pêyekî ’erd rademalê
Dek rebî azîzê bejnî barîk be min bimênê be darî ’ûdê
Panyey pêt be min bimênin be qeysî de helwênî
Belekit be min bimênin be hurey de helacî
Azîzê sîngit be min bimênin be kaxezî mercanî
Çawit be min bimênin bewê estêrê ke heldê le nêwan hewrû samalî
Birot be min bimênin be paneperû cixey de reşedalî
Zulifit be min bimênin be awrîşmî xasereng
Eger deyben deyfiroşin le şarî germênê
Be kiras bê ne wekî domîntî be misqalî
Ca ew car emin deçim le bo nêw lêrêw nêw lêrewarî
Dempirsî le gule şekirênê le darebenê le mazûdarî
Darebenim dedey be rûtî
Kewtim dedey be recalî
Demkut tu xuda kewt eto boçî wa rûtû recalî
Deykut eto nazanî bo wa rûtû recalim
Eger nêwanî beharû zistan şîn debim lenêw cengelû lêrewarî
Rawçî dên kewî nêrim pêwe dexwênin
Dest dekatewe bewî girmegirmû bezmû sazû sentûrû hawar hawarî
Eger hewelî payîzim şexte lêy dengêwê
Paşniwêjanim lêy heldekatewe guregurî pîreşemalî
Ewey pêmewe lêm heldewerênê
Her le bo ser ewê çomû şetû kawlerûbarî
Azîzê emin deçim depirsî lewê darebenê
Demkut eto bo wa rûtû recalî
Deykut nazanî bo wa rûtû recalim
Eger nêwanî beharû hawînanim şinkî lê dest dedamewe ewê teşwê degel ewê topelî qurê
Becêm dêln de sardî payîzda be nexoşî be zelîlî be kesîfî
Newekî dumînetî be birîndarîy
Eger ewelî payîzim lê dedatewe nimenmey baranî heqe pelê
Paşniwêjan lêm heldekatewe guregurî de pîreşemalî
Ewey pêmewe lêm heldewerênê lebo ser eşkewtî dezarxawê
De were azîzê
Emin sedayekim degeyştê gelêk gelêk le min sedayekî gewrew girane
Hêndêk delên ewe sedaye pîrepayîzêye
و hêndêk delên nexêr baye barane
Hêndêk delên befre bûlerzeye axrî zemane
Hêndêk delên acûc bacûce
Hêndêk delên decale, ’ebdî sofyane
Hêndêk delên nexêr ewe hezretî mûsaye
Hemû rojê leser kêwî tûrê hezarû yek kelîmey delêtewe le xizmet bînayî çawane
Hêndêk delên nexêr hezretî îsrafîle fû deka be nefxî sûrda dinya debêtewe textû mekane
Hêndêk delên ewe axrî zemane
Azîzê
Ewe serêkî min dêşê dilêkî min malwêran be birîne birîne
Eger yarî min nanasin belekî hurey helacîn panyey qeysî de helwênîn lêwî etlesin didanî mirwarîne
Emin deçûmewe gol golî de kabekirî polêkim sî heldefrandîne
Be’zêkan sonen serkeskin sîn mirawîne
Her dehatin le bajarî denîştîne
Eger lewêm parêz bo debirdîne
Lewê heldestan
Dehatin le qun espû mêrgeşînan denîştin le mêrgî de şîn şîne
Eger lewêm parêz bo debirdîne
Lewê heldestan dehatin le deştî weznê denîştîne
Eger lewêm parêz de bo debirdin dehatin le mêrgî kewperû tirkeşan denîştîne
Eger lewêm parêzêk le bo debirdîne
Lewê heldestanewe dehatnewe gol golî xwê denîştîne
Eger yarî min nanasin hemû sardî sibyanan dêtewe le rêy serawê be kirasêkî peşmîn peşmîne
Azîzê ewe dilêkî min malwêran be bêre bêre
Azîzim çawêkî lê dekat be mangû yekî lê dekat be estêre
Delê hetîwe lawke nazanî bêne kawrêkî be male babî min bispêre
Hemû rojê be bênûy kawroke werewe bo êre
Ba baskanim le bo bigrewe labêr labêre
Belekî feqyan ewê be ketanim legel bikewe hawêr hawêre
Bîstû dû ramûsanan le gerdenî rengînû helîm begî bijmêre
Sed birî be birî de xuday bwaye emin darêk bam le darî de şenge bêza
Bireqsam le derkî male babî kure lawekey heyranê
Likêkim royştaye le bo germênê de germesêrê
Likêkî dîm bihataye le jêrra le bo kwêstanê de ’ezîmû xal xalû rengînû zenwêre
Ba le bin likî germênim bihatnaye danîştinaye ew sepanû cûtêrû werzêre
Le bin likî kwêstanim bihatnaye danîştaye ew axaw nokerû cundû cwamêre
Azêzê emin bot heldelêmewe be kwêstanî ’ezîmû rengînû xal xalî
Newela bot heldelêm be hacî ’ezîzî mal le gerwêsê
Eger beharanî gya ewî hebû deybeşêwe le ’alemê
Payîzanî lê dekewtewe xirî dekirdewe be telîsû cewalî
Xo min bexîlî le bo debem be gule kuley de gule mêrdan
Ege de hedhedî de nîweşewêda
Be rîşêkî qijoke be simêlêkî çilmawî
Hareqî leser sîngî ewê azîzê cwanî min rademalî
Feqê ’ewlay kawlan ewe male minû male babî min azîzew gule gule
Azêzê emin le bot heldelêm bewî keprê bewê kepre gulê
Ewe le bot heldelêm bewê malê bewê mizlê
Çibkem teqeye le hewranû xirmeye baye
Sedayê lewê pîre bulbulê
Azîzê emin le bot heldelêm ege swar debowe le duldulê
Leber hezarû pênsed palewanî kursînşînî kafran naxeclê
Emin kewayekî le bo azîzekey xom dirust dekem le balî de bulbulê
Teqelanî lê dirust dekem le pelkî de reşe rêhanê
Perawêzanî dawêmî le pelkî dewê sûregulê
Westayanî bo dênim le hîley le şamê
Şagirdanî bo dênim lewê qwîce muslê
Ewe de gel hemû teqelû terîbêkî azîzekem xoş xoş pêy helbilê
Were azîzekey minû azîzekey le dinyaye rûnim
Were azîzê
Emin deçûmewe nêw cengelû nêw lêrewarî
Dempirsî le kewtî le şînî le mazûdarî
Ewe kewtim dedî gelêk be rûtî
Şînim dedî gelêk be recalî
Demkut kewte eto boçî wa rûtîw boçî wa recalî
Deygut nazanî ege syasûtî beharê
Rawçî dê lewê kewî nêrim pêwe denê
Dest deka be qaspe qaspû bigir bigrû hawar hawarî
Payîzanim lê deda baranû xonawî de heqe pelê
Berî pêmewe ray deda berew dem şetîw kawle rûbarî
Dek azîzê ewe male minû malî babî min
Were azîz
Azîzê emin bot heldelêm be kwêstanî de sêwesûrû genman
Be kozey de berxan
Be kosretî de şalebegyan
Be sipî sengî mukiryan
Be qendîle giçkekey mame koyan
Qendîl delê emin qendîlim
Heta befrî nwêm lê debarê î konim lê mawe
Emin le bot heldelêm be kurkurî de mergeyî
Çwarde salew pazde salî lêy degirnewe pîrepîrew binawe
Emin le bot heldelêm be kanîley kanî kenêrê
Eger mêş ebeden xoy lê nedawe
Le bot heldelêm be eşkewtî kerwan
Eger serî beharê sifrew gelaleyan heldawe
Beharim çende pê xoşe
Leber bêle bêlî şaxdarî leber fîte fîtî de şwanan
Lewan bêryan çawanî de reşe biroyanî de kulawe
Lewan bêryan yekyan becê demawe
Gomîlke gomîlkey ’areqî le nêwan sîngû memkan radewestawe
Delê eger bêtû gulêkî de gule mêrdan lêy bixiwatewe
Le boy debêtewe sindanû zehremarû zerdawe
Eger bêtû hetîwe lawkê min lêy bixiwatewe
Lêy debê be qendawû şekirawe
Were azîzekey minû azîzekey le dinyaye rûnim
Were azîzê