حەیفە یارم منداڵە

ئای ئای: جۆرە مەقامێکە زۆرتر لە ناوچەی گەرمیان دەگوترێ.
– ئەم مەقامە یەکێکە لە هەوا کلاسیکییەکانی گۆرانی کوردی ئاوازێکی کۆن و فۆلکلۆرە، خاوەنی ئاوازەکە ونە نازانرێ کێ دایناوە، بووە بە «کەلەپوور» لە گەنجینەی گۆرانی کوردیدا ئەم هەوایە لە نەغمەی «بەیاتە» هۆنراوەی فۆلکلۆری نیودێر دەبڕگەیی پێوە دەگوترێ، بە هۆنراوەی هونەری دانراوی نێودێڕ «دە بڕگەیی»شەوە دەگوترێ، سروشتی ئەم ئاوازە خەمین و سۆزناکە هۆنراوەی خۆماڵی کوردی (دەکا) سێلایی چ بەشێوەی «گۆران» یا بە زاری «سۆران»ی پێ دەگوترێ گۆرانی بێژ، لە سەرەتای دەست پێکردنی ئەم مەقامەیە بەنەغمەی وشەی «ئای ئای» و «دیدەم ئای» دەچێتە ناو مەقامەکە.
– مەقامێکی دڵگەرمی و سەرگەرمییە هۆنراوەی «نیشتمانی» و «ستایش» ی پێ دەگوترێ، لە پەردەکانی ئەم ئاوازەدا «سۆز» و «سکاڵا» و «ئەویین» و «ئاواتی» تیایە کسپە و کۆڤانی ژیان و گیانی کۆنی کوردەواری تێکەڵاوە، نەوایەکی ناسک و فێنک دەڕژێتە «دڵ» و مێشکی گوێگری کورد. ئەم مەقامە کە بۆیەکەم جار تۆمارکرابێ بەدەنگی مامۆستا «عەلی مەردان» بوو بەشێوەی باجەلان. (فەرهەنگی شێخانی)

قەتار: شێوەمەقامێکە لە مەقام کورتتر.
– هەوایەکی کلاسیکی گۆرانی کوردییە، ئاوازی کۆن و کوردییە، دانەری ئاوازەکەی نازانرێ کێ دایهێناوە، کەلەپوورێکی هونەری بەنرخە لە گەنجینەی گۆرانیی کوردیدا، نەغمەیەکی سۆز و ئەوین و دڵداری و جوانی گرتووەتە خۆی، سکاڵای دەروون و جوانی ئافرەت و سروشت و ژانی ناخی مرۆڤی کورد باس دەکات، ئەم مەقامە بەتەنیا کەس دەوترێ، بەڵام کەسی دووەم گوێندەیەکی تر دەتوانێ بەشداری وتنی بکات و گۆرانییەکە لە گوێندەی یەکەم وەربگرێ، هۆنراوەی دوو باڵی نیودێر دەربڕگەیی ئەم مەقامە تایبەتە بە میللەتی کورد، بەزاری کرمانجی خواروو قەتار ئاوازێکی سۆزناک و دڵکێش و گولبانکە، ئەم هەوایە لەسەر ڕیشەی نەغمەی حیجاز سەری هەڵداوە (سەی یا قوودەلی) (خانەبەگ وەوسەوت وەو ڕقەتار) و عەنبەر وەو ئاواز سەدای تارەوە (فەرهەنگی شێخانی)